4 stycznia 1947 r. przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Warszawie ruszył proces płk. Jana Rzepeckiego „Ożoga” i innych byłych wysokich oficerów Armii Krajowej. Był to jeden z najgłośniejszych procesów pokazowych w Polsce Ludowej.

W śledztwie powszechnie stosowano długie, wyczerpujące przesłuchania o różnej porze dnia i nocy, połączone z presją psychiczną, manipulacją i fałszywymi obietnicami.

Na ławie oskarżonych zasiadło dziesięć osób związanych ze Zrzeszeniem „Wolność i Niezawisłość” – największą organizacją podziemną w Polsce po II wojnie światowej. Prócz Rzepeckiego (prezesa I ZG WiN) byli to ppłk Jan Szczurek-Cergowski „Sławbor”, płk Antoni Sanojca „Cis”, ppłk Tadeusz Jachimek „Ninka”, kpt. Emilia Malessa „Marcysia”, kpt. Henryk Żuk „Jasiński”, ppłk Ludwik Muzyczka „Benedykt”, ppłk Józef Rybicki „Maciej”, kpt. Kazimierz Leski i kpt. Marian Gołębiewski „Ster”.

Na sali sądowej Rzepecki potępił własną działalność w podziemiu, kierowaną przez siebie organizację i władze RP na uchodźstwie, co skwapliwie wykorzystała komunistyczna propaganda. Proces – nie przypadkiem rozpoczęty niemal w przededniu sfałszowanych wyborów do Sejmu Ustawodawczego – starano się wykorzystać do skompromitowania konspiracji niepodległościowej i złamania oporu społeczeństwa.

3 lutego 1947 r. ogłoszono wyroki. Gołębiewski został skazany na karę śmierci (ostatecznie w 1956 r. wyszedł na wolność), pozostali na kary od 2 do 12 lat więzienia.

Wobec skazanych wybrany na prezydenta Bolesław Bierut szybko skorzystał z prawa łaski. Miało to związek z ogłoszoną w tym samym miesiącu „amnestią”, służącą zduszeniu zbrojnego oporu przeciwko komunistom.

Mimo procesu I Zarządu Głównego, „amnestii” i kolejnych represji Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” kontynuowało działalność.

Instytut Pamięci Narodowej od lat bada oraz popularyzuje dzieje Zrzeszenia WiN.

W pigułce o procesie I Zarządu Głównego WiN opowiada dr Wojciech Frazik z Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Krakowie:

Od: Biuro Rzecznika Prasowego Instytut Pamięci Narodowej

Udostępnij

Facebook

Twitter

Pinterest

Print