Dziś major Maria Mirecka–Loryś, żołnierz NOW i Armii Krajowej, wybitna działaczka obozu narodowego i czołowa postać polskiej emigracji niepodległościowej po II wojnie światowej, kończy 105 lat.

Maria Mirecka-Loryś urodziła się 7 lutego 1916 r. w Ulanowie jako siódme dziecko z ośmiorga rodzeństwa. Wychowała się w domu o bardzo patriotycznych korzeniach. W 1921 r. rodzina zamieszkała w Racławicach koło Niska. W 1937 r. Maria Mirecka ukończyła gimnazjum w Nisku. Podjęła studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Wojna przerwała jej młodzieńcze plany. Śladem starszego rodzeństwa zaangażowała się w działalność Młodzieży Wszechpolskiej. Od początku okupacji działała w narodowej konspiracji. Należała do ścisłego kierownictwa podziemia narodowego w Centralnym Okręgu Przemysłowym w latach 1939-1945. Wiosną 1940 r. została komendantką Narodowej Organizacji Wojskowej Kobiet w powiecie niżańskim, później całego NOWK Okręgu Rzeszowskiego. W tym czasie była kierownikiem sekcji kobiecej w Zarządzie Okręgu Rzeszowskiego SN i kurierką Komendy Głównej NOW. Po scaleniu NOW z AK awansowała na kapitana, kierowała Wojskową Służbą Kobiet w rzeszowskim Podokręgu Armii Krajowej. Wiosną 1945 r. została Komendantką Główną Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Kobiet.

Po wojnie wznowiła studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. 1 sierpnia 1945 r. została aresztowana na dworcu kolejowym w Nisku, więziona w Rzeszowie, Warszawie, Krakowie. 1 września 1945 r. na mocy amnestii została zwolniona. Zagrożona ponownym aresztowaniem, podając się za obywatelkę Luksemburga, w grudniu 1945 roku opuściła Polskę.

Z grupą kilkunastu działaczy narodowych dotarła do obozu II Korpusu generała Andersa pod Ankoną. Tam poznała swego przyszłego męża, oficera rezerwy Henryka Lorysia. W październiku 1946 r. wyjechali do Anglii, a w styczniu 1952 r. do USA. Zaangażowała się w pracę w organizacjach polonijnych – działała w Stronnictwie Narodowym, była członkiem ZG Związku Polek w Ameryce oraz Krajowego Zarządu Kongresu Polonii Amerykańskiej. Przez 32 lata była redaktorem „Głosu Polek”. Ma na swoim koncie różne publikacje. W 2014 r. powstał reportaż Ewy Szakalickiej z cyklu „Koło historii: szkic do życiorysu” „Maria Mirecka – Loryś”.

Po powrocie do Polski brała udział w licznych konferencjach i spotkaniach patriotycznych. Została uhonorowana wieloma wysokimi odznaczeniami państwowymi m.in.: Krzyżem Zasługi, Krzyżem Walecznych, Krzyżem Partyzanckim, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Jest również „Honorowym Obywatelem Stalowej Woli”.

105 urodziny obchodzi kpt. Maria Mirecka-Loryś. Zaangażowana w walkę o wolną Polskę. Chwilę z 2019 zapamiętam na zawsze. P. Maria żegnała brata Adama Mireckiego, zamordowanego przez komunistów w 1952, którego szczątki odnaleziono w 2017. Czekała 65 lat. Zobaczcie sami.
200 lat! pic.twitter.com/uzKF8OX0gc

— Marcin Czapliński (@czaplinskiii) February 7, 2021

Instytut Pamięci Narodowej wydał w 2016 roku wspomnienia Pani Marii zatytułowane “Przede wszystkim Polska”. Autorka snuje w nich refleksje o byciu świadomą Polką i wynikających z tego powinnościach wobec Ojczyzny i współbraci Polaków.

23 września 2019 roku Pani Maria brała udział w wyjątkowo wzruszającej uroczystości. Przybyła na warszawską Łączkę, by nareszcie móc pożegnać swojego brata Adama, zamordowanego w mokotowskim więzieniu na Rakowieckiej w 1952 roku. Jego szczątki zostały odnalezione przez ekipę prof. Krzysztofa Szwagrzyka. Pisaliśmy o tym szerzej w naszej relacji Kolejni Bohaterowie zamordowani w katowni na Rakowieckiej spoczęli w poświęconej ziemi.

Opracowala Daria Więcek na podstawie ipn.gov.pl

Zdjęcia: British Poles

Udostępnij

Facebook

Twitter

Pinterest

Print