W swoją dwunastą podróż apostolską Jan Paweł II udał się do Wielkiej Brytanii. Pielgrzymka odbywała się w dniach 28 maja – 2 czerwca 1982 i była to wizyta pasterska. Do ostatniej chwili była niepewna, ze względu na toczącą się wojnę z katolicką Argentyną.

Papież wylądował 28 maja rano na lotnisku Gatwick, gdzie został powitany przez księcia Norfolk (w imieniu królowej Elżbiety), prymasa Anglii i Walii oraz 3500 śpiewających dzieci.

W ciągu sześciu dni pielgrzymowania po Wielkiej Brytanii, Ojciec Święty odwiedził 8 miast, odprawił 7 mszy św. i wygłosił 31 przemówień i homilii. Podczas pielgrzymki zrezygnowano całkowicie z oficjalnych spotkań z przedstawicielami życia politycznego Wielkiej Brytanii. W ostatniej chwili odwołano także, należące już do tradycji pielgrzymek papieskich, spotkanie z korpusem dyplomatycznym.

Plan pobytu był niezwykle intensywny. Warto pamietać, że wizyta miała miejsce kilka lat po zamachu na papieża, po którym tak naprawdę nigdy nie wrócił do pełni sił. Jan Paweł II jednak nigdy nie zwalniał tempa, nadal pielgrzymował po świecie i podejmował się licznych działań. Źródłem tej siły była niewątpliwie głęboka wiara i relacja z Bogiem.

Tematem brytyjskiej wizyty Papieża było „Siedem sakramentów świętych Kościoła rzymskokatolickiego”. Trasa pielgrzymki, choć krótka – zaledwie 6 dni, wymagała wielu przygotowań.

Wielka Brytania:

• Msza w katedrze Westminsterskiej, w której uczestniczyli m. in. Prezydent RP na uchodźstwie Edward Raczyński i Premier Kazimierz Sabbat, SAKRAMENT CHRZTU
• spotkanie z HM Królową w Pałacu Buckingham,
• NAMASZCZENIE CHORYCH w Southwark St. Georges Cathedral,
• spotkanie z religijne w Stuart Digby College Roehampton,
• celebracja nabożeństwa w katedrze Canterbury ze wspólną deklaracją papieża i arcybiskupa, a następnie rozmowa z przywódcami Kościołów chrześcijańskich,
• Msza na 80 000 osób na stadionie Wembley,
• spotkanie ze społecznością polską wczesnym rankiem w niedzielę Zesłania Ducha Świętego w Narodowym Centrum Sportowym Crystal Palace w południowym Londynie dla 24 000 rodaków.
• Msza dla 350 000 osób na lotnisku w Coventry, SAKRAMENT BIERZMOWANIA
• powitanie 150 000 osób na lotnisku w Liverpoolu,
• wizyta w anglikańskiej katedrze w Liverpoolu,
• msza św. w katedrze w Liverpoolu, SAKRAMENT POKUTY
• święcenia kapłańskie w Heaton Park Manchester w obecności 200 000 osób, SAKRAMENT KAPŁAŃSTWA
• odnowienie ślubów małżeńskich w Knavesmire Racecourse York, SAKARAMENT MAŁŻENSTWA

Szkocja:

• Papież był gościem 40 000 młodych ludzi w Szkockiej Narodowej Pielgrzymce Młodzieży w Murrayfield w Edynburgu,
• Spotkanie z moderatorem Zgromadzenia Ogólnego Kościoła Szkocji,
• Spotkanie z przywódcami Kościoła Szkockiego w Edynburgu,
• Wizyta w szpitalu St. Josephs dla osób niepełnosprawnych w pobliżu Edynburga,
• Wizyta w St. Andrews College Glasgow,
• Msza Narodowa za Szkocję w Bellahouston Park Glasgow za 300 000 osób.

Walia:

• Po przybyciu na lotnisko w Cardiff papież ucałował ziemię i poszedł dalej, aby odprawić Mszę św. w Pontcanna Fields w Cardiff, SAKRAMENT EUCHARYSTII
• National Youth Event w Ninian Park w Cardiff dla 35 000 młodych ludzi,
• Wylot z lotniska Cardiff do Rzymu.

Spotkanie ze społecznością polską w Crystal Palace

Polacy na Wyspach wyczekiwali z niecierpliwością na to spotkanie. Wiadomo było, iż  Ojciec Święty podczas swoich podróży spotyka się zawsze z Polonią danego kraju. Trzeba było precyzyjnie zaplanować takie wydarzenie, tym bardziej że Papież darzył emigrację polityczną w Anglii szczególnym szacunkiem. Pertraktacje w tej sprawie z władzami angielskimi trwały dość długo, ale w końcu ustalono termin na 30 maja o godzinie 7:45 rano, na stadionie Crystal Palace w Londynie.

Homilia poświęcona była przede wszystkim emigracji politycznej w Wielkiej Brytanii. Papież przypomniał początki emigracji, mówił o Wojsku Polskim, o rządzie na uchodźstwie i o szczególnej roli Polaków na emigracji. Po wygłoszonej homilii Ojciec Święty przywitał się i ucałował z Prezydentem RP na uchodźstwie Edwardem Raczyńskim i Premierem Kazimierzem Sabbatem. 

O swoich wrażeniach opowiada nam znany działacz polonijny, Prezes Towarzystwa Pomocy Polakom, a w czasie wizyty papieskiej Prezes Duszpasterstwa Akademickiego – Janusz Sikora-Sikorski: “Wielkość, skala i powitanie wizyty papieża w Wielkiej Brytanii świadczy o jej bezcennym znaczeniu również dla brytyjskich katolików. Miałem szczęście być 3 lata wcześniej, 2 czerwca 1979 roku,  w Warszawie. To wtedy w czasie Mszy świętej na Placu Zwycięstwa, Ojciec Święty wypowiedział pamiętne słowa… „Niech zstąpi Duch Twój i odnowiony oblicze ziemi, tej ziemi”. Opatrzność Boża zaaranżowała to tak, że mogłem również uczestniczyć w spotkaniu w Crystal Palace z Polakami w Wielkiej Brytanii w 1982 roku. Dla mnie to potwierdziło, że Bóg jest z Polską, ale mamy obowiązek odpowiedzieć na Jego miłość,  służąc Jemu i naszemu krajowi w każdy możliwy sposób”.

Spotkanie z królową Elżbietą II

W programie pielgrzymki nie przewidziano żadnych oficjalnych rozmów papieża z politycznymi przywódcami lub z członkami korpusu dyplomatycznego. Na szczególne uznanie zasługuje zatem nieoficjalne spotkanie Jana Pawła II z królową Elżbietą w pałacu Buckingham. Elżbieta była pierwszą królową, która począwszy od czasów reformacji przyjmowała papieża w Wielkiej Brytanii.

Protokół watykański

Przy okazji warto wspomnieć kilka słów o tzw. protokole watykańskim.  Osoby spotykające się z Papieżem na audiencji w Watykanie obowiązuje czarny, strój, możliwie najskromniejszy. Ciemny, najlepiej czarny garnitur lub frak, czarny krawat i takie samo obuwie. Protokół papieskich audiencji nakazuje, by kobiety składające wizytę papieżowi ubrane były na czarno. Strój ma stanowić czarna suknia z długimi rękawami i czarna mantyla.

Istnieje jednak tradycja, zgodnie z którą wybrane kobiety mogą nosić białą suknię i białą mantylę podczas audiencji u papieża. Nazywa się on “przywilej bieli”. Tylko siedem kobiet na świecie może podczas audiencji u papieża nosić białe stroje i nakrycia głowy. Obejmuje ona katolickie królowe, księżne i księżniczki.

Królowa Elżbieta II spotkała się z Ojcem Świętym jeszcze raz – 17 października 2000 roku w Watykanie. Prywatna audiencja trwała 20 minut. Królowa przebywała wówczas we Włoszech z czterodniową wizytą państwową. W trakcie spotkania ubrana była zgodnie z protokołem watykańskim (czarna suknia z długimi rękawami i czarna mantyla). Królowa była pierwszą brytyjską monarchinią w historii, która odwiedziła Watykan. Ofiarowała papieżowi Janowi Pawłowi II prezenty w postaci albumu o zamku Windsor i dwóch podpisanych fotografii.

Jak brytyjską pielgrzymkę Ojca Świętego wspominają Polacy mieszkający na Wyspach?

Janusz Sikora-Sikorski podsumowuje wizytę: “Słowa Ojca Świętego podczas tej wizyty, skierowane do wszystkich Polaków w Wielkiej Brytanii, nie mogły być bardziej osobiste i odpowiednie. Dały nam wyjątkowe poczucie celu i przywiązania do swojego kraju, które tylko Polacy mogli naprawdę zrozumieć. Pamietajmy, że Polska wciąż była w niewoli sowieckich marionetek komunistycznych i słowa Papieża dodały Polakom niezwykłej otuchy i optymizmu. Święty Jan Paweł II powiedział wtedy: „Wy, którzy stworzyliście angielską Polonię, nie jesteście dla mnie emigrantami, ale przede wszystkim żywą częścią Polski”.

Wizyta papieska wymagała świetnej organizacji. Jedną z osób, które były odpowiedzialne za tę wizytę była doktor Bożena Laskiewicz, Prezes Polskiego Towarzystwa Medycznego, które zostało założone w 1944 roku i przez lata odegrało niezwykle ważną rolę w życiu Polonii. Pani Bożena pamięta dokładnie każdy szczegół wizyty Ojca Świętego i opowiada portalowi British Poles: “Ksiądz rektor Polskiej Misji Katolickiej Karol Zieliński poprosił mnie, bym była odpowiedzialna za spotkanie z Polakami na Crystal Palace. Trzeba było zorganizować 10 punktów pierwszej pomocy, w każdym po 1 lekarzu i pielęgniarce oraz ambulans. Spotkanie miało się odbyć o 7.45 rano więc już o 2 w nocy byliśmy na posterunku, by wszystko przygotować, a o 4 rano zostały otwarte bramy. Ludzie zjeżdżali się z całej Anglii, bez przerwy podjeżdżały autokary. Mieliśmy wielu chorych, od wejścia do sceny było daleko i udało mi się wynająć 15 wózków inwalidzkich od Czerwonego Krzyża. W pierwszym rzędzie zarezerwowaliśmy miejsca dla chorych i inwalidów.”

Na spotkaniu z Polonią był też obecny ksiądz prałat Tadeusz Kukla, słynny duszpasterz akademicki, były rektor Polskiej Misji Katolickiej sprawujący swoją posługę w Londynie od 1974 roku. Ksiądz Tadeusz, który niedawno obchodził 80. urodziny, opowiedział swoje wrażenia portalowi British Poles: “Ja wtedy byłem związany z Brampton Oratory i byliśmy bardzo zaangażowani w spotkanie na Crystal Palace. Przyjechaliśmy o świcie trzema autokarami. Były dokładnie sprawdzane przepustki, nazwiska, obawiano się jakiegoś zamachu terrorystycznego. Wtedy padły te ważne słowa, wypowiedziane bardzo mocno. One były potem wielokrotnie powtarzane. Ojciec Święty dodał nam wszystkim siłę, podkreślając że jesteśmy żywą częścią Polski, która nawet wyrwana z ojczystej gleby, nie przestaje być sobą”.

Trzeba pamiętać, że Polska nie była wolna w czasie wizyty Ojca Świętego i Polonia spragniona była słów. otuchy. Doktor Bożena Laskiewicz opowiada portalowi British Poles: “Przemówienie było piękne. Mnie najbardziej poruszyło, jak Ojciec Święty powiedział, że nie uważa nas za emigrację tylko za część Polski. Żałuję, że nie miałam wtedy kamery i nie mogłam tego wszystkiego nagrać. Na scenie było zamieszanie, bo Ojciec Święty w pewnym momencie dosłownie się wymknął, by pobłogosławić chorych, a ksiądz rektor i arcybiskup nie zdążyli go zatrzymać. Dla nas wszystkich to spotkanie było niezwykłym przeżyciem. Przede wszystkim dlatego, że mieliśmy papieża – Polaka. Poza tym papież pierwszy raz w historii przyjechał do Wielkiej Brytanii i pierwszy raz w historii doszło do spotkania z królową. To był rok 1982, Polacy jeszcze nie wszyscy mogli jeździć do Polski, mało kto miał szansę zobaczyć i usłyszeć Jana Pawła II na żywo. Ta wizyta dała wszystkim dużo otuchy”.

Marek Golinski, który miał wówczas 20 lat, był na spotkaniu z papieżem wraz ze swoją mamą – Łucją „Luną” Golinską, wówczas komendantką brytyjskiego Związku Harcerstwa Polskiego oraz zastępczynią komendanta głównego ZHP na Emigracji Ryszarda Kaczorowskiego, późniejszego Prezydenta RP na Obczyźnie. „Byłem świeżo po powrocie z podróży z „Medical Aid for Poland” (Pomoc Medyczna dla Polski założona przez dr Bożenę Laskiewicz) pod patronatem Baronowej Cox. W tym czasie Polska była w stanie wojennym narzuconym przez prosowiecki rząd Jaruzelskiego. Byliśmy pełni nadziei, że nadejdzie upragniona niepodległość i będziemy wreszcie wyzwoleni z kajdan komunizmu. Możecie sobie więc wyobrazić moją radość, kiedy w końcu przybył do Anglii Papież Polak i mogliśmy go spotkać w Crystal Palace. Papież zainspirował polską wspólnotę emigracyjna w duchowym aspekcie. Poza tym wizyta Papieża Polaka wzmocniła i pobudziła międzynarodowe sojusze zachodnie propagowane przez Margaret Thatcher oraz jej relacje z Ronaldem Reaganem i Gorbaczowem” – opowiada portalowi British Poles Marek Golinski.

Wizyta papieska doczekała się bardzo szybko rzetelnego, pełnego fotografii, opracowania wydanego przez  przez The Bodley Head Ltd. pod tytułem “The Pope in Britain” autorstwa Petera Jenningsa, Eamonna McCabe, kardynała Basila Hume i kardynała Gordona Graya. Książka jest nadal dostępna i można ją zamówić pod poniższym linkiem.

Pielgrzymka papieska była wydarzeniem, o którym pisały wszystkie media brytyjskie. Miała ogromne znaczenie nie tylko dla Polaków, ale również dla ponad 5 milionów katolików, którzy stanowią około 9 procent ludności Wysp Brytyjskich (najwięcej jest ich naturalnie w Szkocji i Północnej Irlandii).

Wielka Brytania przywróciła relacje z Watykanem w 1914 roku, po 350 latach przerwy od czasu reformacji. Zostały one podniesione do pełnego statusu dyplomatycznego, kiedy Francis Campbell został pierwszym od 400 lat rzymskokatolickim ambasadorem. Złożył listy uwierzytelniające papieżowi Benedyktowi w grudniu 2005 roku. Dyplomata towarzyszył też papieżowi w wizycie w Wielkiej Brytanii w 2010 roku, uznając to wydarzenie jako jedno z najważniejszych w swojej dyplomatycznej karierze.

Maria Byczynski

Źródła:

Dziennik Ustaw RP, Londyn, 29 grudnia 1982 roku

Komunikat Kancelarii Cywilnej Prezydenta RP, 17 czerwca 1982 roku,

“The Pope in Britain”, Peter Jennings & Eamonn McCabe

„Uśmiech Jana Pawła II” ks. Kazimierza Pielatowskiego,

„Historia Parafii i Kościoła p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej i św Kazimierza na Devonii”,

www.centrumjp2.pl 

www.opoka.org.pl

Francis Campbell interview: Ambassador to Vatican, agendani.com