Życie kard. Newmana inspiruje do dziś i jest dla wielu przykładem dla innych. Na terenie parafii Bożego Ciała w Oxfordzie, w klasztorze Sióstr Najświętszego Serca Msze św. celebrował ks. Anthony de Vere — konwertyta, który po 40 latach bycia księdzem anglikańskim przeszedł na katolicyzm. Ks. de Vere mieszkał z żoną nieopodal klasztoru. 

Sam klasztor znajduje się na terenie parafii Bożego Ciała. Jej proboszczem był ks. John Baggley, również konwertyta z Kościoła anglikańskiego.

Dyrektorem the Las Casas Institute for Social Justice w Kolegium Dominikańskim Blackfriars, będącego częścią Uniwersytetu w Oksfordzie jest o. Richard Finn — również były anglikanin. Kapelanem Uniwersyteckim w Oksfordze był ks. Martin Flatman, który wcześniej był księdzem anglikańskim, a obecnie mieszka z rodziną w jednej z pobliskich parafii.

Co więcej — w klasztorze oo. kapucynów przełożonym był o. Mark Elvins, który w młodym wieku, mimo tego, że był synem anglikańskiego księdza, zapragnął przejść do Kościoła katolickiego. Proboszczem w tamtejszej parafii był przez wiele lat o. Ambrose May, którego dziadek był anglikańskim księdzem, ale przeszedł do Kościoła katolickiego pod wpływem ks. Newmana…

Oxford Newmana 

John Henry Newman urodził się 21 lutego 1801 r. jako najstarszy z sześciorga dzieci londyńskiego bankiera. Wychował się w rodzinie anglikańskiej, która dbała o wykształcenie swoich dzieci. W 1808 r. rozpoczął naukę w londyńskiej Ealing School, a następnie, w wieku 16 lat, podjął studia na Uniwersytecie w Oksfordzie, gdzie później spędził znaczną część swojego życia.

Mając 15 lat przeżył swoiste nawrócenie, któremu towarzyszył przede wszystkim zachwyt nad Pismem Świętym. Głębokie przeżycia duchowe wpłynęły na jego dalsze życie i na decyzję o podjęciu posługi kapłańskiej. W wieku 24 lat, 29 maja 1825 r., został wyświęcony na kapłana i przez około 2 lat był wikariuszem w parafii św. Klemensa w Oksfordzie. Następnie mianowano go zastępcą St. Mary’s Hall, odpowiednika tamtejszego kolegium. W latach 1828-43 był wikariuszem w kościele uniwersyteckim w Oksfordzie. Zasłynął wtedy jako wspaniały kaznodzieja, który poruszał serca i wolę swoich słuchaczy. Wraz ze swymi przyjaciółmi, m.in. Edwardem Pusey i Johnem Keble, założył w 1833 r. tzw. Ruch Oksfordzki, który nawiązywał do nauczania z początków Kościoła i wskazywał na podobieństwa między Kościołem katolickim i Kościołem anglikańskim.

Z anglikanizmu na katolicyzm 

Długoletnie studia pism patrystycznych oraz własne przemyślenia doprowadziły go do przekonania, że Kościół rzymskokatolicki kontynuuje dzieło apostołów, będąc pod zwierzchnictwem Ojca Świętego jako następcy św. Piotra. W dniu 9 października 1845 r. złożył wyznanie wiary i został przyjęty do Kościoła katolickiego przez bł. Dominika Barbieri, pasjonistę.

Była to decyzja bardzo odważna, ponieważ tym samym Newman przestał być kapłanem anglikańskim i musiał opuścić Oriel College. Jego decyzja spotkała się z niezrozumieniem nawet ze strony najbliższych przyjaciół z „Ruchu Oksfordzkiego”. W 1846 r. udał się do Rzymu i tam w dniu 5 czerwca 1847 r. przyjął święcenia kapłańskie w Kościele katolickim. W Rzymie poznał oratorianów (stowarzyszenie księży diecezjalnych żyjących we wspólnocie) i w 1848 r. założył pierwszy dom oratoriański w Anglii. Sam też wstąpił do tego stowarzyszenia.

Na prośbę biskupów irlandzkich zorganizował uniwersytet w Dublinie, którego był rektorem w latach 1854-1858. Po powrocie do Anglii założył szkołę Oratorium, która kształciła młodzież męską. Zajął się pracą wydawniczą, która budziła emocje tak wśród wielu anglikanów, dla których był swoistym wyrzutem sumienia, jak i wśród katolików, którzy nie bardzo chcieli ufać byłemu anglikańskiemu księdzu. Taki stan trwał przez ok. 20 lat. Dodatkowym cierpieniem był fakt, że jego brat Francis wyznawał deizm odrzucający możliwość ingerencji Boga w życie człowieka i świat materialny. Drugi zaś brat – Charles Roberts, określał siebie jako ateistę.

Z księdza na kardynała

W 1879 r., ku zaskoczeniu wielu, papież Leon XIII mianował ks. Newmana kardynałem. Było to wydarzenie bezprecedensowe. Historia nie zna wielu przypadków, aby ksiądz został wyniesiony do godności kardynalskiej. To świadczyło o zaufaniu, jakim darzył go papież. Nowy kardynał przyjął za swe motto słowa św. Franciszka Salezego: Cor ad cor loquitur — „serce mówi do serca”.

Kard. John Henry Newman kontynuował pracę naukową i wydawniczą już w bardzo sprzyjającej atmosferze aż do końca swego życia. Zmarł w 1890 r., w wieku 89 lat. Jego życie było podzielone na niemal dwie równe części — 44 lata był w Kościele anglikańskim i 44 w Kościele katolickim. Niektórzy mówią, że kard. Newman napisał w swoim życiu tyle, że w podeszłym wieku jego ręka czasami odmawiała mu posłuszeństwa. Jego dzieła są czytane przez kolejne pokolenia i kształtują duchowość wielu chrześcijan na całym świecie. Czytał go również kleryk Joseph Ratzinger, późniejszy papież Benedykt XVI.

Benedykt XVI i kard. Newman

W 1990 r. kard. Ratzinger wygłaszał specjalne przemówienie w 100. rocznicę śmierci kard. Newmana. Wspominał, że podczas studiów seminaryjnych jego przyjaciel — ks. Alfred Läpple — pisał pracę doktorską o teologii kard. Newmana i często rozmawiali na temat angielskiego hierarchy. Co więcej — to właśnie z dzieł kard. Newmana kleryk Ratzinger uczył się na temat prymatu papieża w Kościele oraz o świadomości i sumieniu, a także o teologii personalizmu, co stało się później jednym z ważnych tematów Soboru Watykańskiego II.

Współpatron zaangażowanych w wychowanie

„Imponująca postać kulturowa i duchowa Newmana będzie inspiracją dla nowych pokoleń, których serca pragną nieskończoności, i które są gotowe do dokonania, poprzez poszukiwania i poznanie tej podróży, która, jak mawiali starożytni, prowadzi nas ‘per aspera ad astra’, czyli ‘przez trudy do gwiazd’. Życie świętych świadczy bowiem, że można żyć w pasjonujący sposób pośród złożoności chwili obecnej, nie zapominając o apostolskim wezwaniu: ‘Jawicie się jako źródła światła w świecie’ (Flp 2, 15)” – powiedział 1 listopada Papieża Leon XIV w homilii po ogłoszeniu kard. Johna Henry’ego Newmana doktorem Kościoła oraz współpatronem wszystkich, którzy są zaangażowani w proces wychowawczy.

Artykuł został opublikowany w Przewodniku Katolickim, a następnie uzupełniony po ogłoszenia kard. Johna Henrye’go Newmana Doktorem Kościoła.

Ks. Paweł Rytel-Andrianik

Zdjęcia: Fot. Vatican Media