15 lipca 1410 – o tej historycznej dacie uczy się każdy Polak już w szkole podstawowej. Jest to nie tylko jedna z najsłynniejszych dat w historii Polski, lecz również data jednej z największych bitew średniowiecznej Europy. Mowa tu o bitwie pod Grunwaldem. 

Co dla wielu dziwne, konflikt Polaków z Krzyżakami nie rozpoczął się w momencie sprowadzenia Krzyżaków na ziemie polskie w roku 1226. Przez długi czas Zakon nie był postrzegany jako wróg, gdyż jego celem było ujarzmianie Prusów sąsiadujących wówczas z Polską od północy. Wraz z początkiem XIV wieku jednak Krzyżacy zajęli Pomorze Gdańskie, dokonując tam również rzezi, co uświadomiło Polakom prawdziwe oblicze i cele Zakonu. Żadne z wojen i procesów między Polską a Zakonem w XIV wieku nie przyniosły jednak rozstrzygnięcia sporu. Wielka Wojna, która odbyła się w latach 1409-1411, była nieuchronna. Podczas Unii w Krewie z 1385 roku Polska i Litwa – rządzone przez Króla Polski Władysława Jagiełło i Wielkiego Księcia Litewskiego Witolda – dokonały zjednoczenia, a zarazem wzmocnienia i spotęgowania swoich sił, dzięki czemu gdy doszło do najbardziej przełomowej bitwy z Zakonem Krzyżackim, siły polsko-litewskie liczące około 30 tysięcy rycerzy miały przewagę nad około 15-tysięczną armią krzyżacką.

14 lipca 1410 rozpoczęła się bitwa pod Grunwaldem. Początek jej dało pewne symboliczne i słynne wydarzenie – Wielki Mistrz Zakonu Krzyżackiego Ulrich von Jungingen obdarował Jagiełło i Witolda dwoma nagimi mieczami. 15 lipca o świcie wojsko polsko-litewskie podjęło decyzję o obejściu całego jeziora Lubień i kontynuowaniu walki w sposób, który nie pozwoli im dać się zaskoczyć. Król Władysław Jagiełło nie uczestniczył w bitwie, lecz kierował i nadzorował ją z pobliskiego wzgórza. Po pewnym czasie siły krzyżackie były na wyczerpaniu, ponieważ Wielki Mistrz trzy razy ponawiał szarże swojego wojska. Zapadła decyzja o najważniejszym natarciu ze strony Krzyżaków – miało to być uderzenie na polskie prawe skrzydło, gdzie na wzgórzu stał Jagiełło. Król jednak zręcznie się obronił z pomocą niewielkiej ochrony, raniąc napastników. Po tym ataku wojsko polsko-litewskie uderzyło na wojska krzyżackie w taki sposób, że cała armia Zakonu została okrążona. Krytyczne położenie Krzyżaków sprawiło, że ponieśli oni porażkę w bitwie oraz zginął Wielki Mistrz Ulrich von Jungingen, a Polacy i Litwini zdobyli Grunwald.

Zwycięstwo to było tym bardziej spektakularne, że prawie cała elita Zakonu zginęła na polu bitwy wraz z 8 tysiącami rycerzy. Straty wojska polsko-litewskiego były natomiast dość nieznaczne, dzięki czemu w państwie Zakonu Krzyżackiego zapanowała ogromna panika i bunt. Mimo że wielu historyków uważa, że kończący Wielką Wojnę pokój podpisany w 1411 roku w Toruniu był bardzo niekorzystny dla Polaków i niewspółmierny z ogromnym zwycięstwem odniesionym pod Grunwaldem, warto pamiętać, że 15 lipca 1410 siły
polsko-litewskie złamały Zakon i nieodwracalnie zakończyły okres jego świetności. To zwycięstwo potwierdziło też sens Unii w Krewie, gdyż państwo polsko-litewskie stało się europejskim mocarstwem i miało ogromne znaczenie na politycznej arenie Europy. W 1412 roku data 15 lipca została uznana za święto narodowe, aby upamiętnić przełom, jakiego dokonali Polacy i Litwini w zmaganiach z Krzyżakami.

W 1960 roku w Stębarku z okazji 550. rocznicy bitwy pod Grunwaldem odbyło się otwarcie Muzeum Bitwy pod Grunwaldem, które działa do dziś i jest otwarte dla turystów. Od 13 lat w Grunwaldzie w lipcu odbywa się również coroczna inscenizacja tej historycznej bitwy i jest ona nazywana największą plenerową inscenizacją średniowiecznej bitwy na terenie Polski. W tym roku obchodzimy 610. rocznicę bitwy pod Grunwaldem, jednak niestety ze względu na restrykcje spowodowane pandemią inscenizacja bitwy musiała zostać odwołana. Zamiast niej trwa jednak projekt „Grunwald  – archiwum pamięci”, który ma na celu zebrać wspomnienia osób pamiętających budowę muzeum w Stębarku, stworzyć z nich archiwum dźwiękowe i dodać je do zbiorów w muzeum.

Autor: Wiktoria Lewandowska

Zdjęcia: Muzeum Narodowe i Pixabay

Socials: